Nu ongeveer een jaar geleden kon ik van het ene op het andere moment niets meer en was
ik dodelijk moe. Mijn huisarts stuurde me door naar een internist, die
uitgebreid lichamelijk onderzoek deed. Uitslag: ik had wat verhoogde bloeddruk.
Ik kreeg plastabletten en moest over drie maanden terugkomen. Zelf wist ik dat
die bloeddruk niet de oorzaak kon zijn van mijn lichamelijke malaise, want die
verhoogde bloeddruk heb ik al mijn hele leven. De internist wilde niet luisteren,
maar zelf wist ik dat er iets anders moest zijn, maar wat?
Ik inventariseerde mijn klachten: pijn in spieren en gewrichten, dodelijke
vermoeidheid die ook na een nacht slapen niet overgaat, hyperventilatie,
darmklachten, kromme vingers. Ik bemerkte dat de pijn erger werd als ik gespannen was. Een
lange en intensieve zoektocht op het Internet leerde me dat ik vermoedelijk
lijd aan Fibromyalgie, zo’n vage ziekte, die volgens velen vooral tussen je
oren zit. Ik las dat de term is afgeleid van het Latijnse woord voor vezel en de Griekse
woorden voor spier en pijn. Voor fibromyalgie bestaat geen duidelijke
lichamelijke verklaring, althans niet een die je met het blote oog kunt zien op
röntgenfoto’s of in het bloedbeeld. Gelukkig zijn er ook nog onderzoekers die klachten
serieus nemen en verder speuren naar de oorzaken.
Al in het jaar 2000 vond reumatoloog E.N. Griep afwijkingen in de chemische
processen in de hersenen van fibromyalgie patiënten. Patiënten rapporteerden
dat de ziekte was ontstaan na een periode van aanhoudende stress en dat nieuwe
spanningen de klachten vaak verergeren. Onderzoeker Griep ging op zoek naar het antwoord op de
vraag hoe stress precies tot pijn en chronische vermoeidheid kan leiden. Het
onderzoek concentreerde zich op de wisselwerking tussen hersenen en bepaalde
hormoonklieren. De drie belangrijkste punten van dit systeem zijn de
hypothalamus centraal in de hersenen (recht ‘tussen de oren’), de hypofyse die
daar vlak naast ligt (de ‘meesterklier’ die vele hormoonklieren aanstuurt), en
de bijnierschors die onder meer het hormoon cortisol produceert. Uit
Grieps onderzoek blijkt duidelijk dat bij patiënten met fibromyalgie objectieve
veranderingen aantoonbaar zijn in deze HPA-as. Zo vond hij veranderingen in een
bepaald type ontvanger’ (receptor) van het cortisol-signaal in de hersenen, de
glucocorticoïd-receptor. Dit zou volgens de onderzoeker verklaren waarom, zoals
hij ook aantoonde, bij fibromyalgie-patiënten de reactie op cortisol vertraagd
en verminderd was. Een deel van de klachten bij fibromyalgie zou volgens
Griep verklaard kunnen worden door een verlaagd cortisolgehalte en een
verminderde reactie van de hersenen op dit hormoon.
Grieps uiteindelijke conclusie is dat fibromyalgie een complex ziektebeeld
is met een netwerk van oorzaken. Sommige patiënten hebben op grond van erfelijkheid
een minder stabiele HPA-as, bijvoorbeeld door erfelijke variatie in diverse
receptoren. Bij anderen ontstaat dezelfde gevoeligheid door invloeden van
buitenaf, variërend van de opvoeding tot dieet- en leefgewoonten. Bij een
verhoogde gevoeligheid kan een relatief geringe prikkel de balans verstoren,
chronische stress veroorzaken en de cascade van pijn en vermoeidheid in gang
zetten. Bij anderen is sprake van overweldigende stressvolle omstandigheden.
Niet toevallig lijden veel slachtoffers van vervolging en terreur aan pijn- en
vermoeidheidsklachten. Als het stressregulerende systeem eenmaal uit balans is
en er ontstaan pijnklachten, dan worden die op zich een bron van stress. Pijn
leidt bovendien tot inactiviteit, waardoor spieren verslappen en men gevoeliger
wordt voor slaapstoornissen. Pijn en vermoeidheid kunnen vervolgens een bron
zijn van diverse psychische klachten zoals angststoornissen en depressies, die
de volgende vicieuze cirkel van stress in werking stellen.
Een effectieve behandeling om die vicieuze cirkel te doorbreken zou zich volgens Griep moeten richten op
verschillende aspecten tegelijk. Naast een gerichte inzet van bestaande
en nieuw te ontwikkelen geneesmiddelen verwacht hij veel van een behandeling
die gericht is op het doorbreken van de vicieuze cirkels. Oefentherapie,
groepstherapie en ontspanningsoefeningen kunnen de patiënt de controle over
zijn lijf en leven teruggeven. Dit alles begint volgens Griep met het serieus
nemen van elke patiënt en haar of zijn lichamelijke klachten.
Waar blijft trouwens die pil???!!
Volgende keer een verhaal over het doorbreken van die vicieuze cirkel.
