LITERATUUR met tien hoofdletters

Bestaat er nog literatuur met hoofdletters? Of misschien moet de vraag anders luiden: Wordt er nog literatuur met hoofdletters gelezen? Die vraag kwam op na het lezen van Het Nieuwer Testament van Hella Haasse uit 1986, de toekenning van de AKO literatuurprijs aan Marente de Moor en de discussie in Buitenhof tussen de schrijver P.F. Thomése, die de AKO prijs niet won, uitgever Joost Nijssen van Uitgeverij Podium en schrijver Henk van Straaten. Eerst maar eens beginnen met Een Nieuwer Testament van Hella Haasse. Zelf noemde de schrijfster het haar meest geslaagde boek. Wij lazen het voor de boekenclub, vonden het een knap boek met meerdere lagen en betekenissen, maar bleven zitten met de vraag of het ook een mooi boek was. Een ding wisten we zeker: dit was literatuur met hoofdletters. Want Literatuur met die hoofdletter mag kennelijk niet te simpel zijn; je moet ervoor werken. En dat hebben we gedaan met Het Nieuwer Testament en zo heeft het ons een heleboel gegeven.


De toekenning van de AKO Literatuurprijs aan Marente de Moor voor de Nederlandse maagd moet vriend en vijand verrast hebben. Volgens de kenners zou het moeten gaan tussen Jeroen Brouwers voor Bittere bloemen, Peter Buwalda voor zijn succesroman Bonita Avenue , en De Weldoener van P.F. Thomese. In geen enkele voorbeschouwing werd het boek van Marente de Moor genoemd. Volgens kenners van literatuurprijzen heeft de jury de zogenaamde eliminatiemethode toegepast. Thomése en Brouwers hadden al een keer de AKO prijs gewonnen en Arnold Grünberg die ook weer genomineerd was, zelfs al twee keer. Om het te geloven moet ik me verdiepen in de geestesgesteldheid van de juryleden. Dat is niet eenvoudig, want ik ken ze niet. Wie zijn Maarten Dessing, Frank Hellemans, Toef Jaeger, Kathy Mathys, en Fleur Speet. En wat hebben ze uitgespookt onder leiding van Ernst Hirsch Ballin? Ik kan me hoogstens verplaatsen in hun situatie. Ik denk niet dat ze de prijs niet wilden geven aan een eerdere prijswinnaar. Ik denk eerder dat ze het niet eens zijn geworden over de keuze tussen Brouwers, Buwalda en Thomése en toen een uitweg hebben gezocht. En zoals het wel meer gaat als er een besluit moet vallen met algemene stemmen, wordt het de smakeloze erwtensoep. Wel jammer dat de juryleden niet uit de school mogen klappen.


En vervolgens die idote discussie in Buitenhof. P.F. Thomése, die de prijs dus niet heeft gewonnen, had zich in de Albert Verweijlezing nogal druk gemaakt over de toeren die schrijvers willen uithalen om verkocht te worden. Geen kans voor de Literatuur met een grote L vond hij, als de auteur zich niet als een clown wil gedragen. En meestal gaat dat niet samen. Je ziet Hella Haasse niet bij Matthijs van Nieuwkerk zitten in het blauwe licht van de schijnwerpers om het Nieuwer Testament te verkopen. Maar goede literatuur vindt zijn liefhebbers wel, denk ik. Daar helpen geen prijzen en grote oplagen tegen.